Pierwszy rok życia dziecka jest bardzo ważny dla jego rozwoju psychoruchowego. Rehabilitacja podjęta w okresie niemowlęcym prawdopodobnie zapobiegnie utrwaleniu się nieprawidłowości i zwiększy szanse na ich całkowite wyeliminowanie. Jakie są zatem najpopularniejsze metody rehabilitacji niemowląt?
Metoda NDT-Bobath
Metoda NDT-Bobath stosowana jest od kilkudziesięciu lat. Jej nazwa pochodzi od nazwiska małżeństwa, które ją opracowało. Należy do nieinwazyjnych metod rehabilitacji, dlatego można ją stosować już od pierwszych dni życia dziecka. Metoda polega na wspieraniu i aktywowaniu malucha, bez wykonywania ćwiczeń powodujących ból czy dyskomfort. Dziecko podczas terapii powinno czuć się bezpiecznie, więc przykładowo nie można kontynuować zajęć, gdy maluch płacze. Rehabilitanci stosujący tę metodę zawsze dopasowują ćwiczenia do konkretnego dziecka. Terapeuta nie wykonuje ruchów za dziecko, tylko wspomaga ich realizację i stymuluje dziecko do ćwiczenia całego ciała. W takiej rehabilitacji aktywnie uczestniczą też rodzice, dzięki temu mogą powtarzać ćwiczenia w domu. Jednocześnie uczą się prawidłowego postępowania przy codziennych czynnościach (np. prawidłowego podnoszenia czy przewijania dziecka). Głównym założeniem tej metody jest umożliwienie dziecku sprawnego funkcjonowania w przyszłości.
Jakie działania obejmuje metoda NDT-Bobath?
W ramach tej metody wprowadza się techniki wpływające na napięcie mięśni, czyli obniżanie lub podwyższanie napięcia (w zależności od problemów zdrowotnych). Rehabilitacja ma na celu aktywowanie dziecka do wykonywania ruchów w prawidłowy sposób i hamowanie nieprawidłowości. Zdobyte przez dziecko umiejętności są następnie utrwalane podczas terapii i codziennych czynności.
Metoda Vojty
Metoda Vojty została opracowana przez czeskiego neurologa dziecięcego, a jej nazwa pochodzi właśnie od nazwiska twórcy. Podobnie jak w przypadku metody Bobath, rehabilitacja ta ma na celu wykorzystanie potencjału dziecka i przygotowanie go do samodzielności. Vojta opracował system torowania odruchów przez stymulowanie odpowiednich punktów ciała. Jednak jeżeli ćwiczenia mają przynieść efekt, powinny być powtarzane przez rodziców w domu. Zakres terapii oczywiście dopasowywany jest indywidualnie do każdego pacjenta.
Na czym polega rehabilitacja metodą Vojty?
Terapia polega na naciskaniu stref na ciele niemowlęcia, które odpowiadają za jego naturalne odruchy. Wyjściowe pozycje do ćwiczeń to leżenie na boku, plecach oraz brzuchu. W tym przypadku wykorzystywane są dwa rodzaje odruchów – pełzanie i obrót. Jednocześnie rehabilitant kontroluje prawidłowość ułożenia kończyn i czasami zatrzymuje ruch towarzyszący (np. podnoszenie głowy przy pełzaniu) w celu zwiększenia napięcia określonej grupy mięśni. Czas trwania ćwiczeń dopasowywany jest do stanu zdrowia pacjenta. W zajęciach aktywnie uczestniczą też rodzice, którzy potem powtarzają ćwiczenia w domu.
Kiedy stosuje się rehabilitację niemowląt?
Wskazaniem do wprowadzenia metody rehabilitacji niemowląt NDT-Bobath lub Vojty są między innymi:
- mózgowe porażenie dziecięce,
- wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe,
- choroby genetyczne (np. zespół Downa),
- problemy z kontrolą głowy i tułowia,
- nieosiąganie poszczególnych etapów rozwoju psychoruchowego,
- asymetria ułożeniowa,
- problemy ze ssaniem i połykaniem.
Kiedy powinno się skonsultować ze specjalistą?
Każde dziecko ma indywidualne tempo rozwoju. Jednak jeśli rodzic jest zaniepokojony rozwojem swojego dziecka, powinien niezwłocznie skonsultować się z pediatrą czy neurologiem dziecięcym. Dla niemowlęcia czas jest bardzo ważny, dlatego lepiej odbyć o jedną wizytę za dużo, niż stracić czas, w którym można było już rozpocząć rehabilitację.
Obie metody rehabilitacji niemowląt opierają się na poszanowaniu potrzeb i możliwości małego pacjenta. Trudno stwierdzić, która z nich jest lepsza. Ich skuteczność w dużym stopniu uzależniona jest bowiem od rodzaju dolegliwości i zaawansowania problemu, a także indywidualnych predyspozycji dziecka.