W wielu przypadkach osoby po amputacji kończyn odczuwają tzw. ból fantomowy, który zazwyczaj pojawia się w miejscu usuniętej ręki czy nogi. W niektórych przypadkach amputacja kończyny jest jednak jedynym sposobem na uratowanie życia pacjenta. Symptomy bólu fantomowego, zwane fantomami, objawiają się mrowieniem, drętwieniem, pieczeniem lub nawet poczuciem obecności amputowanej kończyny. Na czym polega zatem ból fantomowy? Jakie dolegliwości bólowe towarzyszą temu schorzeniu?
Ból fantomowy a amputacja kończyny – dlaczego boli?
Ból fantomowy jest klasyfikowany jako ból neuropatyczny. Związany jest z dysfunkcją nerwów lub ich uszkodzeniem. Każdy rodzaj uszkodzenia nerwu może dawać inne objawy, dlatego pacjenci cierpiący na tego rodzaju schorzenie uskarżają się na bardzo zróżnicowane dolegliwości. Natężenie bólu, czas jego trwania czy konkretny rodzaj odczuć jest kwestią subiektywną. Zazwyczaj ból nasila się w godzinach popołudniowych oraz w ciągu nocy – specjaliści twierdzą, że właśnie wtedy człowiek ma skłonności do koncentracji na sobie. Amputacja ręki lub amputacja kończyn dolnych to bardzo ciężkie przeżycie dla każdego człowieka, które może prowadzić do depresji czy zaburzeń osobowości, dlatego w przypadku odczuwania jakichkolwiek dolegliwości bólowych w miejscu usuniętej kończyny, należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty. Ból fantomowy zazwyczaj występuje do kilku miesięcy po zabiegu i pojawia się epizodycznie. W niektórych przypadkach choroba ma charakter przewlekły.
Bóle fantomowe zwykle pojawiają się u pacjentów, którzy:
- przed zabiegiem odczuwali silny ból usuniętej kończyny,
- stracili kończynę w wyniku traumatycznego przeżycia, np. wypadku,
- doświadczyli zakażenia kikuta, którego powodem była amputacja kończyny,
- cierpią na depresję, zaburzenia lekowe czy inne schorzenia natury psychicznej.
Leczenie bólu fantomowego
Zarówno amputacja kończyn dolnych, jak i amputacja ręki może skutkować występowaniem bólu fantomowego. W tym przypadku nie istnieje jedna, skuteczna metoda leczenia. Zazwyczaj proces ten obejmuje farmakoterapię skojarzoną, na którą składają się psychoterapia, rehabilitacja, leki przeciwbólowe oraz środki przeciwdepresyjne. Fantomy mają bowiem nie tylko fizyczne, ale przede wszystkim psychologiczne podłoże. Środki farmakologiczne powinny być zatem stosowane równocześnie z terapią mającą na celu akceptację przez chorego nowej rzeczywistości. W leczeniu fantomów stosowane są również prądy, pole elektromagnetyczne, wiązki lasera oraz światła. Niejednokrotnie niepełnosprawni decydują się też na ciepłolecznictwo, gorące kąpiele oraz masaż rehabilitacyjny kikuta.
Jednym z najbardziej popularnych sposobów na leczenie bólu fantomowego jest terapia lustrzana. Polega ona na odbijaniu przez pacjenta swojej sylwetki w lustrze w taki sposób, aby stworzyć iluzję istnienia obu kończyn. Osoba po amputacji ręki lub nogi może zmienić schemat myślenia i nieco wyciszyć dolegliwości poprzez obserwację ruchów „zdrowej” kończyny. Amputacja kończyny bardzo często związana jest również ze wstawieniem protezy, co daje mózgowi sygnał, że usunięta kończyna znowu jest na swoim miejscu.
Leczenie bólu fantomowego po amputacji powinno obejmować nie tylko rehabilitację czy leczenie farmakologiczne, ale również odpowiednie wsparcie psychologiczne.
Źródło: wzso.pl – sklep rehabilitacyjny